گیاه دارویی شنبلیله و آشنایی با آن
شنبلیله نام علمی Trigonella gracum
کلیات گیاه شناسی:
شنبلیله سبزی اصلی قورمه سبزی ، غذای مطبوع ایرانی است. این گیاه در نواحی مختلف ایران ، هند ، الجزیره ، ایتالیا و اسپانیا می روید. شنبلیله دارای مواد چرب ، مواد نشاسته ای ، مواد ازته ، مواد فسفره و ماده ای بنام گونل لین می باشد.
ترکیبات شیمیایی:
البته این دارای طعم و اسانس معطر می باشد. تحقیقات جدید نشان داده است که شنبلیله دارای اسید نیکوتینیک یا نیاسین که ویتامین B۳ نیز نامیده می شود ، می باشد. این ویتامین عامل جلوگیری کننده از بیماری پلاگرا میباشد و هم چنین اثر گشاد کننده عروق را نیز درا است.
خواص داروئی:
یکی از دانشمندان با تحقیقات زیادی که روی این گیاه انجام دادند، که شنبلیله در رفع سل استخوانی اطفال بسیار موثر است. شنبلیله در طی قرون گذشته در ایران برای بسیاری از بیماریها مصرف می شده است.
برای این منظور حتی از دانه شنبلیله استفاده شده است و بیماریها سریعاً بهبود پیدا می کند. شنبلیله چون دارای مواد فسفره ، آهن ، ازته و یاستازهای مختلف می باشد، تقویت کننده لوزالمعده نیز می باشد، و بنابراین دستگاه هاضمه را به کار انداخته و لاغری های مفرط را از بین می برد.
به طور کلی این گیاه شفادهنده بیماری های روحی و جسمی است و حتی اثرات مفیدی در اشخاص مبتلا به مرض قند و سل ریوی و استخوانی دارد. در قدیم شنبلیله برای مداوای بیماری قند به کار می رفته است. دانه شنبلیله با این همه خواص مفید دارای بوی ناپسند است بنابراین برای استفاده از آن دانه شده آن را با مواد معطر باید مخلوط نمود که بوی بد آن را تا اندازه ای بر طرف کنند.
طرز استفاده:
برای تهیه پماد شنبلیله ۳ تا ۴ قاشق سوپخوری در دانه شنبلیله را با سرکه مخلوط کرده و برای رفع التهاب های سطحی پوست بدن مصرف کنید. برای تقویت عمومی بدن بهتر است که دانه و گیاه آن را قبل از غذا مصرف نمود.
مضرات :
مضرات خاصی برای آن بیان نشده است. نتایج تحقیقات اخیر نشان میدهد: این گیاه در مهار آسیب های کبدی ناشی از دیابت موثر است، در این مطالعه که توسط اکرم عیدی، مریم عیدی و موسی سوخته در دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده، اثر عصاره الکلی دانه گیاه شنبلیله بر حیوانات سالم و دیابتی شده با داروی استرپتوزوتوسین بررسی و با داروی گلی بن کلامید مقایسه شده است.
در این تحقیق، عصاره الکلی دانه گیاه شنبلیله به مدت ۱۴ روز بر حیوانات سالم و دیابتی شده توسط استرپتوزوتوسین داده و آنزیم های آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینو ترانسفراز سرم در آنها ارزیابی شد . مقایسه ای نیز بین تاثیر عصاره الکلی دانه گیاه شنبلیله و داروی متداول گلی بن کلامید صورت گرفت.
یافته های تحقیق نشان دهنده آن است که، میزان این آنزیم ها به دلیل آسیب بافت کبدی به صورت معنیداری در سرم حیوانات دیابتی افزایش می یابد، و عصاره الکلی دانه گیاه شنبلیله در حیوانات دیابتی موجب کاهش معنی داری در سطح این آنزیم ها در مقایسه با حیوانات کنترل دیابتی می شود، ولی بر حیوانات سالم تاثیر معنی داری ندارد.
محققان این بررسی به دلیل مهار آسیب کبدی ناشی از دیابت توسط این گیاه، آن را به عنوان داروی ضد دیابتی پیشنهاد می کنند؛ اما با توجه به این که هر چند جزییات مکانیسم عمل این گیاه ناشناخته است، انجام مطالعات بیوشیمیایی و فارماکولوژیکی بسیاری جهت تایید اثرات آن را ضروری می دانند، خلاصه این پزوهش در فصلنامه گیاهان دارویی به چاپ رسیده است.
خواص شیرین بیان و مضرات آن را در این مطلب بخوانید.