خواص و مضرات نعناع

نام علمی -Mentha viridis

نعناع از خانواده Labiaceae بوده، نعناع گیاهی است از تیره دو لپه ای های پیوسته گل برگ که سردسته تیره نعناعیان می باشد و جز سبزی های خوراکی است. از محل گره های ساقه، ریشههایی خارج می شوند، که ساقه جدید را درست می کنند. بنابراین اگر شما فقط یک ساقه نعناع در باغچه خود بکارید، به زودی تمام باغچه شما پر از نعناع می شود. به همین دلیل در فارسی به آن هزار پا می گویند.

نعنایی که به عنوان سبزی خوردن مصرف می کنیم، با نعنایی که به صورت خودرو در کوه می روید متفاوت است. البته از نظر شکل ظاهری، بو، طعم و مزه تقریبا شبیه به هم هستند، ولی از نظر اثرات درمانی، نعنای کوهی قوی تر است. البته خوردن نعنایی که پرورش داده می شود و به عنوان سبزی خوردن مورد استفاده قرار می گیرد،با غذای روزانه، مخصوصا” ناهار توصیه می شود، در مواردی که ناراحتی های معده وجود دارد، خوردن نعنای تازه نه تنها معده را ناراحت نمی کند، بلکه درمان کننده ی ناراحتی معده هم می اشد .

نعنای کوهی یا نعنای فری، از نظر کاربرد و خواص از نعنای معمولی که پروزش داده می شود، بسیار عالی تر، قوی تر و مؤثرتر است. این گیاه در دامنه ها و ارتفاعات متوسط رویش دارد. بو و عطر بسیار نافذی دارد، و در کرمهایی که برای پوست ساخته می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه، گل های ریز و آبی رنگی دارد، و قسمت های مورد استفاده این گیاه، گل، برگ و ساقه ی آن است.

 

ترکیبات

نعناع دارای ماده ای به نام منتول است که احساس خنکی در دهان ایجاد می کند. مقدار منتول در نعناع بسته به نوع آن از ۳۵ تا ۵۵ درصد تغییر می کند، که البته اگر نعناع دیر کنده شود، مقدار منتول آن تا حدود ۳۰ درصد پایین می آید.

 

خواص نعناع

 

نعناع از نظر طب قدیم ایران نسبتا” گرم و خشک است و از نظر خواص دارویی از پونه قوی تر است. از نعناع اسانس، روغن و تنتور تهیه می کنند، که مصارف طبی مختلفی دارد.

 باد شکن است و گاز معده و روده را از بین می برد .

تقویت کننده معده و بدن است . ضد تشنج و ضد سرفه است .

نعناع مسکن، آرام بخش و قاعده آور است .

برای بی خوابی، کم خوابی و ناراحتی های شبانه یک داروی موثر است.

استفاده از نعنا، درد شکم را برطرف می کند .

 برای درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا مفید می باشد .

 ناراحتی های عصبی را برطرف می کند .

برای تسکین درد دندان، نعناع را در دهان گذاشته و بجوید .

آشامیدن دم کرده نعناع و یا عصاره نعناع خونریزی سینه را قطع می کند .

کمپرس نعناع درد سینه و پهلو را از بین می برد .

نعناع کرم های روده و معده را می کشد . برای از بین بردن سکسکه و دل به هم خوردگی و استفراغ، نعنا را با انار ترش بخورید .

نعناع ادرار را زیاد می کند .

یک فنجان دم کرده گرم نعناع سینه را آرام می کند .

برای رفع قولنج و دردهای روده، معده و هضم نشدن غذا، دم کرده نعنا بنوشید .

برای از بین بردن گلودرد، دم کرده نعناع غرغره کنید .

 معرق است، بنابراین تب را پایین می آورد .

در هنگام سرماخوردگی بینی را با دم کرده نعناع بشویید.

 بهترین دوست کبد است. کبد را تمیز کرده و صفرا را رقیق می کند و کلسترول خون را پایین می آورد. برای این مورد دم کرده نعنا را قبل از غذا بنوشید.

 

رفع سردرد 

برای رفع سردردهای میگرنی می توانید با مخلوط کردن مواد زیر، پمادی تهیه کنید و در نقطه می که درد می کند، بمالید. اسانس نعناع ۳ گرم روغن زیتون ۲ گرم الانولین ۵ گرم برای رفع سردرد از کمپرس نعناع استفاده کنید. به این ترتیب که ۱۰ قطره روغن نعناع را با یک لیوان آب سرد مخلوط کرده و در یک کاسه بریزید، سپس یک پارچه که به اندازه پیشانی باشد، در آن فرو برده و آب اضافی آن را بگیرید و روی پیشانی و شقیقه ها قرار دهید تا سردرد برطرف شود.

ضدعفونی کردن بینی 

برای ضد عفونی کردن بینی، با مخلوط کردن ۱ گرم اسانس نعناع و ۴۰ گرم روغن بادام شیرین، محلولی تهیه کنید و پنج قطره در هر سوراخ بینی بچکانید .

رفع خارش

اگر بدن شما خارش دارد، مقدار ۲ گرم اسانس نعناع را در ۵۰ گرم وازلین ریخته، خوب با هم مخلوط کرده و در محل خارش بمالید.

تسکین آرتروز 

اگر از بیماری روماتیسم و آرتروز رنج می برید، از روغن نعناع استفاده کنید، به این صورت که ۲ قطره روغن نعناع را با یک قاشق سوپخوری روغن بادام مخلوط کرده و محل های دردناک را با آن ماساژ دهید.

اندام داروئی قسمت های هوایی گیاه شامل برگ و سرشاخه های گلدار به صورت تازه و برگ خشک شده است.

 

اسانس نعناع

یکی از فرآورده های نعناع، اسانس آن است که از تقطیر برگ و سرشاخه های گلدار نعنا تحت اثر بخار آب تهیه می شود و دارای ۵۰ تا ۷۰ درصد منتول می باشد اسانس نعناع که در کشور انگلستان تهیه می شود، شهرت خاصی دارد، این اسانس به عنوان تقویت کننده معده، بادشکن، ضد عفونی کننده، رفع دل پیچه هایی بچه ها و اسهال به کار می رود. برای استفاده از اسانس  کافی است، که مقدار یک تا سه قطره از آن را با یک لیوان آب مخلوط کرده و بنوشید .

موارد احتیاط و مضرات 

۱- اسانس نعناع را نباید به مقدار زیاد به کودکان و نوزادان خوراند، زیرا روی حرکات تنفسی و قلب اثر می گذارد و ممکن است خطرناک باشد.

۲- اگر اسانس نعناع به مقدار زیاد مصرف شود، فشار خون را بالا برده و موجب حالت تهوع، استفراغ و درد معده می شود و حرکات دودی معده را از بین می برد.

۳- نعناع با تمام فوایدی که دارد، اگر زیاد مصرف شود سیستم گوارشی را تحریک می کند . لذا اگر شما روزی دو تا سه فنجان دم کرده نعنا می نوشید، بهتر است بعد از دو هفته نوشیدنی چند روزی مصرف آن را قطع کرده و دوباره شروع کنید.

 

علاوه بر مطالب بالا خواص دیگر درمانی آن شامل :

نیرو دهنده، مقوی معده، ضد سرفه، ضد تشنج، قابض، محرک، مسکن و آرامبخش، خنک کننده، معرق و قاعده آور است. از نعنا برای رفع نفخ، درد شکم، اسهال، سوء هاضمه، ناتوانی های روده، قلب، سرماخوردگی، آنفولانزا، سینوزیت، ناراحتی های اعصاب در بچه ها، خونریزی از بینی و به عنوان ضد سم در موردگزیدگی و نیش حشرات، بیماریهای بینی و گلو، سردرد و دردهای چهره استفاده می شود.

در بیماری های بانوان و احتباس دردناک بدون دفع ادرار مصرف می شود.

 

 

موارد استعمال در پزشکی گذشته :

نعناع طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت نسبتا گرم و خشک می باشد، که در عین حال خشکی آن زیاد نیست و آثاری از رطوبت نیز در آن وجود دارد، از نظر خواص در تمام موارد از پونه قوی تر است . به طور کلی گیاهی است گرم کننده، مقوی دل، رقیق کننده خون غلیظ و مسکن است.

آثار فارماکولوژیکی:

این گیاه تنفس را سریع کرده و بدن را گرم می کند و ترشح مخاط را کم می کند و موجب نقصان ترشح می گردد ولی در عین حال ادرار را زیاد می کند و تعریق پوست را افزایش می دهد، به همین علت آن را در موراد اختلالات ضعفی و عصبی معده و در هنگام شیوع وبای التور استعمال می کنند .

اسانس آن با شل کردن قسمت تحتانی مری و کم کردن کشش سطحی محتویات معده موجب اثر ضد نفخ می شود. همچنین با تحریک غدد گوارشی و افزایش ترشحات اسیدی و آنزیمی به عمل هضم کمک مؤثری می نماید .

 

 

خواص آویشن را در این مطلب بخوانید .