آشنایی با گیاه دارویی گزنه

 

نام علمی Urtica dioica

کلیات گیاه شناسی

گزنه گیاهی است که از دوران ماقبل تاریخ نیز وجود داشته، و مردم آن زمان از آن برای تغذیه استفاده می کردند، و از خواص درمانی آن اطلاع داشته اند. جالینوس حکیم که در قرن دوم میلادی زندگی می کرده آن را برای رفع سرماخوردگی و بیماری دستگاه تنفسی بکار می برده است.

گزنه گیاهی است علفی و چند ساله که ساقه آن چهار گوش بوده و به طور قائم تا ارتفاع یک متر بالا می رود. این گیاه در خرابه ها ، باغها و نقاط مرطوب که چهار پایان از آن عبور می کنند، به حالت خودرو می روید ریشه این گیاه خزنده بوده و در ناحیه ای که سیز میشود، کم کم تمام منطقه را فرا می گیرد.

ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده که در صورت لمس کردن ساقه بدست می چسبد، و پوست را می گزد که تولید خارش و سوزش می کند و شاید به همین دلیل آن را گزنه نامیده اند. تخم آن نرم ، ریز و تیره رنگ و مانند تخم کتان است، قسمت مورد استفاده این گیاه برگهای تازه ، ریشه، شیره و دانه آن است.

ترکیبات شیمیایی

گزنه دارای تانن، لسیتین، اسید فورمیک، نیترات پتاسیم و کلسیم، ترکیبات آهن دارد، ویتامینC و نوعی گلوکوزید است که پوست را قرمز می کند، از سرشاخه های این گیاه ماده قرمز رنگی بنام آورتی سین استخراج می شود.

 

 

خواص داروئی گزنه :

گزنه از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است

۱) گزنه مو را تقویت کرده و از ریزش موی سر جلوگیری می کند، حتی در بعضی از مورد موی سر دوباره می روید. برای استفاده از این خاصیت ۶ گرم سر شاخه ها و برگها و ریشه گزنه را به تنهایی و یا با ۳۰ گرم چای کوهی در یک لیتر آب جوش ریخته و آنقدر بجوشانید تا حجم مایع به نصف برسد. شب ها مقداری از این مایع را به سر بمالید و صبح بشوئید.

۲) برای برق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید. بدین منظور یک قاشق چای خوری برگ خشک  آن را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت تیم ساعت بگذارید بماند. ماساژ دادن با این چای ، شوره سر را برطرف می کند.

۳) دستگاه هاضمه را تقویت می کند

۴) ادرار را زیاد می کند

۵) برای درمان بیماری قند مفید است، بدین منظور یک فنجان چای گزنه را سه بار در روز میل کنید

۶) ترشح شیر را در زنان شیرده زیاد می کند

۷) اخلاط خونی را برطرف می کند

۸) بیماری های پوستی را برطرف می کند

۹) برای باز کردن عادت ماهیانه از دانه گرته استفاده کنید

۱۰) در درمان کم خونی موثر است و تعداد گلبول های قرمز را زیاد می کند

۱۱) اگر در ادرار خون وجود داشته باشد، گزنه آنرا برطرف می کند

۱۲) گزنه عرق آور است

 

 

۱۳) پاک کننده اختلاط سینه ، ریه و معده است

۱۴) نیروی جنسی را تقویت می کند

۱۵) گرفتیگ های کبدی را رفع می کند

۱۶) برای از بین بردن زگیل ، ضماد برگ های تازه آن را روی زگیل بمالید

۱۷) برای پاک کردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه برگ گزنه را همراه با ریشه شیرین بیان دم کنید و بنوشید

۱۸ ) برای التیام زخم ها و زخم های سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده کنید

۱۹) برای برطرف کردن کهیر از جوشانده گزنه به مقدار سر فنجان در روز بنوشید

۲۰) درد نقرس را کاهش می دهد

۲۱) برای برطرف کردن ناراحتی های زنانه قبل از عادت ماهیانه از چای گزنه استفاده کنید

۲۲)ناراحتی های کلیه را بر طرف می کند

۲۳) ضماد آن درد عضلانی را بر طرف می کند

۲۴) کرم معده و روده را می کشد

۲۵) درمان کننده بواسیر است

۲۶) برای بر طرف کردن درد رماتیسم ، برگهای تازه آن را روی پوست بمالید

 

طرز استفاده گزنه :

۱- دم کرده گزنه : مقدار ۴۰ گرم برگ  را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید. مقدار مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذاست

۲- جوشانده گزنه : مقدار ۳۰ گرم  را در یک لیتر آب ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه آن را بجوشانید. این جوشانده برای تصفیه خون مفید است. مقدار مصرف آن یک فنجان بین غذاها در روز است

۳-تنطور گزنه: یک قسمت برگ  را با پنج قسمت الکل ۵۰ درجه طیی مخلوط کرده و در داخل شیشه در بسته بریزید و به مدت ۱۵ روز هر روز آنرا تکان دهید، بعد از این مدت آن را صاف کرده و در شیشه دربسته نگاهداری کنید. مقدار مصرف آن ۱۵-۱۰ قطره سه بار در روز می باشد.

 

مضرات گزنه :

 اگر بیش از حد استفاده شود ممکن است برای روده ها و کلیه ها مضر باشد، بنابراین بهتر است با صمغ عربی و کتیرا خورده شود. مقدر مصرف بیش از ۱۰ گرم در روز ممکن است، باعث بند آمدن ادرار شود. زنان باردار و کودکان باید از مصرف آن خوداری کنند.

آشنایی با خواص و مضرات گیاه دارویی هل را در این مطلب بخوانید .