خواص گشنیز و نحوه استفاده از تخم گشنیز
گشنیز نام علمی Coriangrum sativum
کلیات گیاه شناسی:
گشنیز گیاه بومی جنوب اروپا و مناطق مدیترانه است. در بیشتر نقاط ایران نیز می روید. از زمان های قدیم وجود داشته و حتی مورد مصرف مصری ها بوده است. بقراط این گیاه را می شناخته و برای درمان بیماریهای مختلف از آن استفاده می کرده است.
در قرون وسطی ضعف جنسی را با آن درمان می کردند. گیاهی است علفی و یک ساله ، به رنگ سبز که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتی متر نیز می رسد. برگهای آن به دو شکل ظاهر می شود، آن هایی که در قاعده ساقه وجود دارد، به شکل دندانه دار و دیگری در طول ساقه که باریک و نخی شکل می باشند .
قسمت مورد استفاده گیاه ، ساقه و برگ و میوه آن است . میوه گشنیز گرد و برنگ زردمی باشد. بوی تازه آن مطبوع نبوده و تقریبا بد بو است ولی بر اثر خشک شدن این بو از بین رفته و خوشبو می شود. حتی نام لاتین گشنیز از لغت یونانی Korio مشتق شده که به معنی بد بو است.
ترکیبات شیمیایی:
در صدگرم گشنیز مواد زیر وجود دارد:
آب ۵/۷ گرم
مواد چرب ۱۵ گرم
سلولز ۳۸ گرم
اسانس ۱ گرم
اسید اگزالیک ۱۲ میلی گرم
کلسیم ۱۷۰ میلی گرم
ویتامین آ ۲۰۰ واحد
ویتامین ث ۵۰ میلی گرم
مواد جرب گشنیز مرکب از اسید اولئیک ، اسید پالمتیک ، اسید لینولئیک و اسید پتروسه لینیک است.| در برگهای خشک گشنیز مقدار زیادی ویتامین A و C یافت می شود.
خواص دارویی:
گشنیز و تخم گشنیز از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است.
خواص تخم گشنیز را در زیر آورده ایم:
۱) تخم گشنیز را پودر کرده و با نسبت مساوی با شکر و یا عسل مخلوط کنید، برای تقویت بدن بسیار مفید است.
۲) معده را تقویت می کند
۳) خوردن آن با غذا به هضم غذا کمک می کند
۴) ادرار آور است
۵) قاعده آور است
۶) کرم های معده و روده را از بین می برد
۷) برای برطرف کردن تب تیفوئید مفید است
۸) خاصیت ضد باکتری درد و بیماریهای عفونی روده را برطرف می کند
۹) تب های نوبه ای را از بین می برد
۱۰) برای نرم کردن سینه از جوشانده تخم گشنیز استفاده کنید
۱۱) جوشانده آن خواب آور است
۱۲) زکام را برطرف می کند
۱۲) شیر را در مادران شیر ده زیاد می کند
۱۳) برای تسکین درد دندان تخم گشنیز بجوید
۱۴) تقویت کننده قلب است
۱۵) جوشانده یا خوردن تخم گشنیز بو داده اسهال خونی را برطرف می کند
خواص برگ و ساقه گشنیز
۱) خواب آور است
۲) مسکن و آرام کننده است
۳) مسمومیت های حاصله از مواد پروتئینی را برطرف می کند
۴) با غذا آنرا بخورید تا از ترش شدن غذا جلوگیری کند
۵) تشنگی را برطرف می کند
۶) طحال را تمیز و تقویت می کند
۷) برای فتق مفید است
۸) برای برطرف کردن بوب بد دهان سوپ گشنیز بخورید
۹) دل درد را برطرف می کند
طرز استفاده:
فرمول برطرف کردن بواسیر
حدود ۱۰ گرم تخم آن را در ماهی تابه ریخته و بو بدهید تا رنگ آن قهوه ای شود، سپس آنرا پودر کنید و با سرکه و یا شراب مخلوط کرده و چند روز آن را بنوشید تا بواسیر از بین برود.
برای برطرف کردن دندان درد
حدود ۱۰ گرم تخم گشنیز را در چهار لیتر آب ریخته و بگذارید، بجوشد تا حجم آن به یک لیتر برسد آنرا کمی سرد کنید و در دهان مضمضه کنید تا درد دندان برطرف شود.
برای شستن دهان و دندان
یک قاشق چایخوری پودر تخم گشنیز را در یک لیوان آب جوش ریخته و به مدت ۵ دقیقه دم کنید، سپس آنرا برای شستن دهان دندان و گلو غرغره کنید.
مضرات :
اگر به اندازه بکار رود هیچ گونه ضرری ندارد ولی مصرف زیاد از حد آن تولید مستی توام با خستگی شدید می کند و گاهی به خوابی عمیق و گنگی و بی حسی منجر می شود.
تخم گشنیز را می توانید از فروشگاه های گیاهان دارویی و یا ایرانی و یا چینی خریداری کنید. چینی ها این گیاه را جعفری چینی Chinese Parsley می نامند .
حواص گیاه سنبل الطیب را در این مطلب بخوانید.