گیاه دارویی هل

 

نام علمی هل  Elettaria cardamomum

کلیات گیاه شناسی 

 هل از خانواده Zingiberaceae بوده و گیاهی است که در مناطق حاره و گرم می روید . وطن آن هندوستان می باشد و حدود ۸۰ درصد مصرف هل دنیا از هندوستان صادر می شود.
این گیاه پایا و علفی است که ریزوم آن ساقه های هوانی مانند برگ بهم پیچیده گاهی تا ارتفاع ۴ متر خارج می شود، یک یا دو ساقه گل دهنده از قاعده ساقه های هوائی خارج می شود که دارای گل های کوچک به رنگ سفید یا سبز روشن می باشد، میوه هل بیضی شکل ، مانند قلب و به رنگ زرد یا سبز روشن به طول ۱-۲ سانتی متر است. دانه های معطر و مطبوعی به رنگ قهوه ای مایل به قرمز در آن وجود دارد که به مصرف ادویه و خوشبو کردن مشروبات و غذاها می رسد.

 

ترکیبات شیمیایی:

هل دارای اسانس فرار و معطری در حدود ۴ می باشد، ضمناً این گیاه دارای مواد رزینی و چربی نیز است.

خواص داروئی:

هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است، و دارای خواص زیر می باشد:

۱)چون هل به شکل قلب می باشد، بنابراین تقویت کننده قلب است.

۲) بادشکن بوده و گاز معده و روده را خارج می سازد

۳) تقویت کننده بدن است.

۴) ادرار آور است.

۵) قاعده آور است

۶) مقوی سیستم هاضمه است۔

۷) باعث هضم غذا می شود.

۸) زخم های دهان را برطرف می کند، بدین منظور دم کرده هل را در دهان مضمضه کنید.

۹) خوشبو کننده دهان است.

۱۰) برای تسکین گوش درد، گرد هل را در گوش بریزید.

۱۱) برای برطرف کردن دل به هم خوردگی و تهوع از دم کرده هل استفاده کنید.

۱۲ اشتها آور است

۱۳) تب را پائین می آورد

۱۴) معالج سرما خوردگی است

۱۵) برای تسکین درد رماتیسم مفید است

۱۶) ترشی معده را برطرف می کند

۱۷) ضد مسمومیت است

۱۸) برای رفع بیماری های چشم مفید است طرز استفاده

طریقه ی مصرف هل :

دم کرده : مقدار ۳۰ گرم هل کوبیده را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد، سپس صاف کرده و بنوشید. هل را هم چنین می توان به چایی با دیگر مشروبات الکلی اضافه کرد.

مضرات : مقدار مصرف زیاد هل برای روده ها مضر است. برای رفع این اشکال آن را باید با کتیرا خورد.

هل، بیضی شکل و به رنگ های زرد، السیر با سیاه است. دانه های معطر و مطبوعی به رنگ قهوه ای در میوه ی آن وجود دارد، که به عنوان ادویه و برای خوشبو کردن نوشیدنی ها و غذاها به مصرف می رسد. عطر خوش و اثر گرمابخش و اشتها آور هل، این دانه را به یکی از بهترین طعم دهنده ها برای انواع نوشیدنی، دسر و شیرینی تبدیل می سازد.

در هندوستان، خاورمیانه، اروپا و آمریکای لاتین، این ادویه روغنی برای تهیه انواع نان ، کیک و شیرینی ها و همچنین چای و قهوه به کار می رود. در بسیاری از شیرینی ها و دسرهای سنتی ایرانی نیز از هل کوبیده یا آسیاب شده استفاده می شود.

 

خواص درمانی :

هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است. جویدن دانه های مل پس از صرف غذا ضمن کمک به هضم و گوارش بهتر غذا، می تواند بوی نامطبوع دهان (مثل بوی سیر و پیاز) را نیز خنثی کند. دانه های هل خواص گرمابخشی داشته و معده و روده ها را تقویت می کنند. هل اشتها را تحریک می کند و عمل هضم غذا را بهبود می بخشد.

نوشیدن دم کرده ی داغ آن موجب تسکین کولیت، سوءهاضمه، باد نفخ، حالت تهوع و بی حالی شده و مانع ترشح زباد اسید معده می شود، یکی از خواص ویژه و بسیار ارزشمند هل، جلوگیری از تشکیل خلط در گلو است. از این رو می توان آن را به محصولات لیتی و پودینگها افزود تا اثر شیر را که موجب تشکیل خلط در گلو می شود خنثی کرده و به هضم آن نیز کمک کند.

دانه های آن خاصیت داروی اکسپکتورانت را دارد و سینوس ها و برونشها، بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاک می کنند. هل چنان که ذکر شد خواص گرمابخش و انرژی زا دارد از این رو به بهبود روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته کمک می کند، اضطراب و نگرانی را کاهش می دهد و در رفع افسردگی موثر است. هل همچنین کلیدها را تقویت می کند و گفته می شود، برای درمان شب ادراری کودکان مفید است.

 

دیگر خواص هل عبارتند از :

• تقویت کننده قلب است .
• بادشکن بوده و گاز معده و روده را از بدن خارج می سازد .
•  تقویت کننده بدن است .
•  ادرار آور است .
•  قاعدگی را باز می کند .
• زخم های دهان را برطرف می کند، بدین منظور دم کرده حل را در دهان قرقره کنید.خوشبو کننده دهان است .
• برای تسکین درد گوش ، گرد هل را در گوش بریزید. تب را پایین می آورد .
• معالج سرماخوردگی است .
• برای تسکین درد روماتیسم مفید است .
• ضد مسمومیت است.
•  برای رفع بیماری های چشم مفید است .

هل سیاه

تهیه دم کرده هل :

مقدار ۳۰ گرم هل کوبیده را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و بنوشید. هل را همچنین می توان موقع دم کردن چای، به آن اضافه کرد.

تهیه یک دم کرده دارویی با هل:

برای تهیه یک دم کرده ی گیاهی معطر و آرام بخش و خوش طعم، ۴ عدد دانه آن را همراه با ۴ عدد دانه فلفل سیاه، ۴ عدد دانه میخک، یک قطعه دارچین نکوبیده و چند حلقه نازک زنجبیل تازه در ۶۰۰ میلی لیتر آب بریزید. آن را به مدت نیم ساعت روی حرارت ملایم قرار دهید، اما مواظب باشید نجوشد . دم کرده را صاف کنید و به صورت داغ همراه با کمی شیر یا عسل بنوشید. نوشیدن این دم کرده دو بار در روز، درمانی فوق العاده برای سرفه و سرماخوردگی است. 

 

خواص دارویی گزنه در این مطلب بخوانید .